17 oktober 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
Artikel uitgekomen vorige week in VOS/ABB magazine. Over de socialisatie taak van onderwijs, en waarom thuisonderwijs (daardoor) in principe geen goed idee is. Inclusief interessante reactie van een thuisonderwijs – moeder.
19 juni 2016 | By Marieke Hopman | 25 Comments
Eén van de belangrijke aanbevelingen van mijn onderzoek “(W)elk kind heeft recht op onderwijs?” is dat het een goed idee zou zijn om in elke gemeente een leerrechtambtenaar aan te stellen. Momenteel heeft elke gemeente een “leerplichtambtenaar”, mijn voorstel is om deze ambtenaar een andere functie, met een andere focus te geven.
Functieverandering leerplichtambtenaar
Momenteel is onder de huidige leerplichtwet de opdracht van de leerplichtambtenaar met name gericht op het zorgen dat ouders hun kinderen naar school sturen. Deze opdracht stamt nog uit het begin van de vorige eeuw, toen het nog gebruikelijk was dat kinderen werkten om het gezin van inkomen te voorzien, met name fabriekswerk.
Uit mijn onderzoek blijkt dat er momenteel een centraal punt ontbreekt waar kinderen, ouders en professionals naartoe kunnen zodra de verschillende beslissers geen antwoord kunnen vinden op de vraag: wat is het beste (passende) onderwijs voor dit kind? In de praktijk zie je nu dat het met name in deze situatie is, dat een kind thuis komt te zitten.
De leerrechtambtenaar: hoe werkt het in de praktijk?
Op het moment dat er iets misloopt kunnen scholen, ouders en/of leerlingen zich melden bij de leerrechtambtenaar. Deze gaat dan op zoek naar een oplossing, in overleg met de betrokken partijen. Hij zal in veel gevallen ook advies bij professionals moeten inwinnen, zoals bijvoorbeeld van een arts (jeugdarts, pedagoog, psycholoog), het samenwerkingsverband, de onderwijsconsulent, de onderwijsinspectie en/of jeugdzorg – afhankelijk van de situatie.
Hieronder heb ik een voorstel geschetst voor hoe dit er concreet uit zou kunnen zien. Ik hoor heel graag hoe jullie hier over denken!
Ouder, kind en leerkracht/bestuur school kunnen dus alle drie onafhankelijk de hulp van de leerrechtambtenaar inschakelen, wanneer er een probleem is rondom het recht van het kind op onderwijs. Er zijn dan vier mogelijke situaties die aanleiding geven voor een gesprek (maar wellicht ontbreekt er nog iets in dit lijstje):
2.1 er is geen passend onderwijs op school;
2.2 kind wil niet naar school i.v.m. onveilige situatie (pesten o.i.d.);
2.3 ouder houdt kind thuis zonder onderwijs;
2.4 ouder houd kind thuis -> thuisonderwijs
Misschien dat “kind wil niet naar school om andere reden” moet worden toegevoegd. Vervolgens gaat de leerrechtambtenaar met de verschillende partijen in gesprek en stelt hij/zij een plan op, wat door alle partijen ondertekend moet worden. Partijen kunnen eventueel in beroep als zij het niet met de beslissing van de leerrechtambtenaar eens zijn, bij de geschillencommissie passend onderwijs.
Het voordeel van de gemeentelijke leerrechtambtenaar is dat de lijntjes kort zijn met alle partijen, waardoor het relatief makkelijk is om partijen op kantoor uit te nodigen. Ook heeft hij/zij korte lijntjes tot financiering op gemeentelijk niveau (bv. leerlingenvervoer) en deze ambtenaar heeft de juridische positie en het gezag om verschillende partijen (school, ouders, kind) op hun verantwoordelijkheid aan te spreken, mochten ze echt niet mee willen werken.
Leerplichtambtenaar wordt leerrechtambtenaar: maakt dat echt uit?
In zijn antwoord op kamervragen over dit onderzoek schrijft staatssecretaris Sander Dekker dat
‘De belangrijkste missie van de leerplichtambtenaar is ervoor zorgen dat kinderen hun recht op onderwijs verzilveren. De leerplichtambtenaar fungeert daarmee in de praktijk reeds als ‘leerrechtambtenaar’, die het belang van het kind en het recht op onderwijs centraal stelt’.
Uit dit onderzoek blijkt echter dat dit niet het geval is; leerplichtambtenaren geven zelf aan dat ze vooral gericht zijn op het verplichten van de ouder om hun kind naar school te sturen, en daarbij eventueel juridische stappen te ondernemen. Tegenover scholen hebben ze weinig te zeggen, dus wanneer een school weigert passend onderwijs te bieden en het samenwerkingsverband besluit om het kind elders te plaatsen terwijl dat niet noodzakelijk is, bijvoorbeeld, staat leerplicht met lege handen. Bovendien hebben kinderen zelf niet het idee dat zij een recht op onderwijs hebben en dat zij dit recht ook af kunnen dwingen. Kinderen zeiden allemaal: “Recht op onderwijs? Het is alleen maar je moet, je moet, je moet!”
Anna (10): “recht op onderwijs is dat je naar school mag (maar als je niet gaat dan moet je je MOET dan)”
In een uitzending op radio 1 van maandag 13 juni zegt Dekker:
‘Alle kinderen in Nederland hebben recht op onderwijs, dus dat leerrecht dat bestaat in mijn ogen. En nou, een leerplichtambtenaar kunnen we omdopen tot een leerrechtambtenaar, ik weet niet of dat een semantisch iets is wat onmiddelijk tot een oplossing gaat leiden’.
Deze twijfel is volkomen begrijpelijk, want wat maakt het nou uit hoe we de functie noemen? Toch denk ik dat we de kracht van woorden niet moeten onderschatten, zeker ook in deze discussie. Een leerrechtambtenaar zou er door zijn of haar functienaam alleen al elke dag aan herinnerd worden wat de centrale focus van zijn of haar opdracht is: het recht van kinderen op onderwijs realiseren. Dit geldt niet alleen voor de ambtenaar zelf, maar ook voor alle partijen er omheen. Hoe te gek is het, als jij als kind zelf weet: als mijn school mij niet het onderwijs geeft waar ik recht op heb, dan kan ik op de fiets naar het gemeentehuis en daar in gesprek met de leerrechtambtenaar. De leerrechtambtenaar komt op voor mijn recht op onderwijs!
Semantiek maakt zo veel uit, de woorden die we gebruiken sturen hoe mensen denken. Daarom hebben we ook zulke heftige discussies over het gebruik van woorden als zwarte piet, negerzoenen, marokkaantjes, allochtonen…
Toch lijkt Dekker het voorstel inhoudelijk wel te steunen, al twijfelt hij nog over de naamsverandering. Hij eindigt het interview met:
‘Wat ik heel erg belangrijk vind, is dat uiteindelijk in iedere gemeente iemand is die met de vuist op tafel kan slaan als zorginstellingen en scholen er te lang over doen om een goede plek te voorzien. Dat noemen we […] doorzettingsmacht’.
Hoe nu verder?
Op 29 juni a.s. debattert de commissie OCW over passend onderwijs. Van 10.00-15.00 wordt o.a. de voortgangsrapportage passend onderwijs gesproken, waarin ook op bovenstaande punten verder zal worden ingegaan.
Zelf ben ik door verschillende gemeenten en andere organisaties die zich bezig houden met het recht van kinderen op onderwijs, uitgenodigd om mee te denken over het realiseren van dit recht. Het bovenstaande voorstel wordt daarbij dus ook meegenomen door verschillende gemeenten. Aanpassingen/aanvullingen zijn dus zeer welkom!
7 juni 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
Vandaag was ik te gast bij de particuliere school “Maupertuus” in Driebergen. Op deze school worden al sinds 27 jaar kinderen opgevangen die uit het regulier schoolsysteem vallen, of dreigen te vallen. Het gaat om kinderen met verschillende en vaak gecombineerde problematiek; een mentale beperking, een fysieke beperking, een psychiatrische ziekte … in feite zijn alle kinderen welkom, zolang ze maar niet agressief zijn tegen andere kinderen. Een veilige, warme omgeving is een belangrijk speerpunt van de school.
Een klaslokaal bij Maupertuus. Er zitten ongeveer 10 leerlingen in een klas.
Kinderen krijgen op Maupertuus een intensief pakket aangeboden, een combinatie van geïntegreerde zorg en onderwijs. Voor elke leerling die binnenkomt wordt door het team, bestaande uit leraren, psychologen, pedagogen, logopedisten, ergotherapeuten en fysiotherapeuten een persoonlijk plan opgesteld, in overleg met ouders en het kind zelf. Zo krijgt elk kind een eigen pakketje maatwerk. De kinderen die hier binnenkomen hebben vaak al veel meegemaakt en zijn daardoor zwaar beschadigd geraakt. Zo’n maatwerk pakketje is dan ook geen overbodige luxe, sterker nog: het is een noodzakelijke voorwaarde om de kinderen weer op de rails, en stapje voor stapje terug in het reguliere onderwijs te krijgen. Want dat is het doel: bij Maupertuus worden kinderen begeleid zodat zij terug kunnen keren in de reguliere maatschappij. En dat werkt, zoals je o.a. kunt lezen op deze blog door een oud-leerling!
In gesprek met bevlogen medewerkers Nicole (psycholoog) en Heleen (ondersteunend directie)
Er zijn helaas wel twee grote nadelen aan Maupertuus: ten eerste het financiële plaatje, ten tweede de reikwijdte.
Ten eerste het financiële plaatje. Een jaar Maupertuus kost per kind zo ongeveer € 23.000 per jaar. Omdat het een particuliere instelling is, moet dit door ouders worden betaald, en uiteraard kan niet iedereen zich dat veroorloven. Ondanks vele pogingen om van overheidswege geld te krijgen voor het opvangen van beschadigde leerlingen, is dat tot nu toe niet gelukt. Ook kan de school zich niet aansluiten bij het samenwerkingsverband – ze werken wel samen met andere scholen, maar kunnen geen financiering krijgen. En denk vooral niet dat dit bedrag zo hoog is omdat de medewerkers er rijk van worden: een leraar op Maupertuus verdient minder dan een docent in het regulier onderwijs.
De schoolleiding zet zich in om ook kinderen van minder rijke ouders een plek te kunnen bieden indien nodig. Daarom was vandaag de start van de actie “Maupertuus helpt thuiszitters“. Maupertuus stelt volgend schoojaar 5 plekken beschikbaar voor thuiszitters, kinderen die al langere tijd niet naar school kunnen omdat er voor hen geen passend onderwijs is. Hiervoor moet alleen nog € 80.000 worden ingezameld. Vandaag waren de leerlingen daarom druk in de weer met het verkopen van zefgemaakte soesjes, taart, patat, tomatenplanten, koffie en thee. De opbrengst hiervan gaat naar de actie. Eind juni volgt er nog een benefietdiner waar hopelijk de rest van het benodigde bedrag wordt opgehaald.
Leerlingen verkopen zelfgebakken taart…
Het tweede nadeel van Maupertuus is het beperkte bereik van de school. De school staat namelijk in Driebergen, en ze zijn naar eigen zeggen de enige onderwijsinstelling in Nederland die volgens deze formule een combinatie van zorg en onderwijs aanbiedt. Ze hebben, vanwege de kleine klassen e.d., maar beperkt plaats: er kunnen maximaal 120 leerlingen naar Maupertuus. En die komen nu al van heinde en verre (zo heb ik er twee ontmoet die uit Amsterdam kwamen). In Nederland zijn er veel meer kinderen die een jaar Maupertuus zouden kunnen gebruiken. Waar moeten zij heen?
…en wassen auto’s om geld op te halen
Uiteraard kunnen met zo’n kostenplaatje niet alle kinderen deze zorgintensieve vorm van onderwijs volgen. Maar ten eerste zijn er gelukkig relatief weinig kinderen die dit nodig hebben, en ten tweede, als we naar de lange termijn kijken, levert deze vorm van onderwijs juist geld op. Deze kinderen staan op de lijst om hun hele leven in een instelling door te brengen. Zij bevinden zich op zo’n cruciaal punt in hun ontwikkeling en dreigen uit te vallen, in zodanig ernstige mate dat zij misschien wel nooit meer zullen integreren in de reguliere maatschappij. Als instellingen zoals Maupertuus de kans krijgen om deze kinderen zó te kunnen begeleiden dat zij toch weer in de maatschappij mee kunnen draaien: dan is dat een winst in alle mogelijke toonaarden. Niet alleen voor de kinderen zelf, maar voor alle Nederlanders.
Wie bij wil dragen aan de actie van Maupertuus kan een donatie overmaken naar Stichting Reynaerde, NL16RABO 0385281730, onder vermelding van MAUPERTHUIS.
27 mei 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
26 mei 2016
PERSBERICHT: Volgens het VN-Kinderrechtenverdrag heeft ieder kind recht op onderwijs, maar in Nederland zitten duizenden kinderen thuis omdat school, ouders en gemeente het niet eens kunnen worden over wat het beste onderwijs zou zijn voor het kind. Zo blijkt uit het door Defence for Children gepubliceerde rapport: “(W)elk kind heeft recht op onderwijs?”, dat vandaag wordt gelanceerd.In het rapport ligt de focus op de ruim 15.000 kinderen die niet naar regulier of speciaal onderwijs gaan. De drie groepen waar naar is gekeken:Marieke Hopman, auteur van het rapport en promovendus Tilburg University: “Thuisonderwijs of thuis zitten zonder onderwijs is in principe schadelijk voor de ontwikkeling en het welzijn van het kind. Uit vrijwel alle gesprekken met de kinderen blijkt dat het ontwikkelen van sociale vaardigheden, met name in relatie tot leeftijdsgenoten, ontzettend belangrijk is.”
Jan Pronk, oud-minister en adviseur promotieonderzoek: “Alle kinderen hebben recht op onderwijs dat voorbereidt op een leven in onze gecompliceerde maatschappij. Dus niet alleen kinderen zonder beperking, of kinderen met de juiste etniciteit, maar alle kinderen in Nederland. Het is de hoogste tijd dat de overheid zijn taak, om dit recht te garanderen, serieus op gaat pakken.”
Wanneer het recht van kinderen op onderwijs wordt geschonden, zou er een centrale partij moeten zijn die conflicten tussen verschillende beslissers op kan lossen en daarbij het belang van het kind centraal stelt. De suggestie die daarvoor in dit rapport is gedaan, is het aanstellen van een gemeentelijke leerrechtambtenaar.
Aloys van Rest, directeur van Defence for Children: “In Nederland zitten duizenden kinderen thuis, terwijl ze recht hebben op onderwijs. Dit is een schending van de kinderrechten en dit gaat in tegen internationale afspraken. Zoals ook de kinderen in het rapport aangeven zou er een verschuiving moeten plaatsvinden van een ‘plicht op onderwijs’ naar een ‘recht op onderwijs’. Zo stel je het belang van het kind in het onderwijs centraal, iets waarvan dit rapport duidelijk laat zien dat dit nodig is.”
Naar aanleiding van het rapport heeft Ypma (PvdA) aan de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Kamervragen gesteld.
Thuiszitters Rebecca en Sebastiaan reiken eerste exemplaar van het rapport uit aan leden van het expert panel: Jet ten Brinke (onderwijsinspectie), Paul Zoontjens (prof. onderwijsrecht TiU) en Paul van Meenen (Twee Kamer lid commissie onderwijs, D66).
Credits: Defence for Children/Daniella van Bergen.
19 mei 2016 | By Marieke Hopman | One Comment
After we discussed the child’s right to education. One of the questions we discussed was whether homeschooling respects the child’s right to education. Most children agreed that homeschooling should not be the choice of the parent only, but children should have a say. The children who were in school, said they would miss their friends and that they think the social side of school (learning social skills and relations) is an important part of education. Then one boy spoke up, who said that sometimes school education in a big group is not possible because of a child’s disabilities. The children agreed that in that case, home education might be a good idea but it would be even better if you could for example use a webcam in the classroom so that the child can also still be a part of the social process. This one boy then admitted that he is in fact being currently homeschooled and furthermore he admitted that indeed, for a long time he did not have any friends and now he had only one.
It was so amazing and brave of this boy to share his experiences – but in fact, it was of all children. They were all so great, open and respectful and sharing their thoughts and experiences. It was a really wonderful and inspiring evening. And in the end they came up and asked me for a signature! :)
17 mei 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
Beste allen,
Mijn onderzoeksrapport, getiteld ‘(W)elk kind heeft recht op onderwijs?: Een onderzoek naar de betekenis van recht op onderwijs voor kinderen in Nederland, specifiek gericht op thuisonderwijs, thuiszitters en Roma kinderen’, is af! Het wordt volgende week donderdag en vrijdag gepresenteerd, op donderdag 26 mei in Den Haag, op vrijdag 27 mei in Tilburg.
Hieronder vind je het programma. Wil je ook komen? Stuur dan even een mailtje naar m.j.hopman@uvt.nl
16 mei 2016 | By Marieke Hopman | 2 Comments
Voor mijn deelonderzoek naar het recht op onderwijs van kinderen in Nederland, heb ik een aantal Nederlandse rechtszaken m.b.t. recht op onderwijs, en een aantal uitspraken van de geschillencommissie passend onderwijs op een rijtje gezet. Voor wie deze wil bestuderen, publiceer ik deze schema’s (al zijn ze redelijk schetsmatig) hieronder:
– Overzicht van 31 Nederlandse rechtszaken rondom het recht van kinderen op onderwijs
– Overzicht van 7 uitspraken van Geschillencommissie Passend Onderwijs
9 april 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
Today one of the things we were shown was a regular primary school. In Denmark the classes have a maximum of 27 (or sometimes 28) students. Since some years now the policy is based on inclusion; they try to keep all children with any kind of problems in school. To this purpose, at this school they have “period classes”, or “p-class”. The space they work in is just a classroom in the regular school. When there are children with externalizing problems (anti social or agressive behavior etc), they can go to this special class. There are 11 students currently, two teachers and a social worker. 
Some students are there for a few months and slowly re-integrate into their regular classes, some children are there for years and might only follow gymnastics for example with their regular class. On the left you see some of the kids working on a group assignment (the older kids help the younger kids). The children create their personal learning
schemes on which together with their teachers they set up personal goals. On the right you see one of these forms. This boy, Rasmus, has three goals: 1. work conscientiously every day 2. come to school every day 3. not to distract other pupils Every day at the end of the day he and his teacher will evaluate whether he reached his goals. He will get a score between 0-5. As soon as he reaches 200 points they celebrate and he can pick a reward, such as having 2 hours of football matches outside. I thought this was a very ingenious and positive system for encouragement and making school fun, especially for children with personal, social or learning problems. Another teacher explained that in her higher class sometimes a student is misbehaving for some time, and she will go and say “I have to score you now”. They work with the same system, and it makes students feel a little embarrassed because it is considered childish. They then get 5’s every day. 
Another thing that I thought was very interesting, is their playground. It looks very nice, spacey and natural. They told me that actually the design was a democratic process, where they let children participate in the decision how the playground should look. While the adults wanted to have only sand, the children suggested to have some concrete places so that they could play there with a ball. And so they did.
8 april 2016 | By Marieke Hopman | 2 Comments
Via een Erasmus programma heb ik de kans gekregen om op een studiereis te gaan en het Deense educatie systeem te bestuderen. Ik zal hier op deze blog verslag van doen – maar in het Engels zodat hopelijk zoveel mogelijk mensen het kunnen volgen en ik niet elk bericht in 2 talen hoef te schrijven. Mocht iemand vragen hebben: voelt u vrij om die hieronder in een reactie te stellen!
—————–
An Erasmus+ program offered me a last minute chance to join a study trip to Denmark to learn about the Danish educational system. I am especially interested in the solutions they have for inclusion/ exclusion of pupils. Today we visited a production school. This is a special facility where students between age 15-25, who are “school tired” (meaning they are having a hard time staying in school for different reasons, such as low IQ, difficult family situation, psychological problems, etc) can go. They follow practical education for maximum one year, where they work on (in this order): 1. personal development 2. social development 3. practical/technical skills The main goal of the program is for them to find an answer to the question “what is the way for me?”. They get help getting their life on track. How does it work? There are several workshops, which you can see below. They perform work, in part for customers. The financial model involves in part government funding, in part profit from the work that is done. Students are payed about € 1 per hour for the work they do. 
On the left there’s a little part of the “pedagogical workshop” where students are training to work on creative things with children (for example in daycare), to do hairdressing, sewing and art. On the right you see the music studio where students learn to make music together and record their music, sometimes working with local bands. 
On the left you see one of the school’s bands. Because they have only been together for a short time I did not expect them to be so good but they were!! They make money by performing during parties, school parties, etc. In the woodworkshop students train to be carpenters and do woodworking. They are hired by local companies for production work. The house below is a house they are currently building. 
In the garage students do mechanical work on cars. Local people bring their cars in that need reparation, like a normal garage really. One of the Danish teachers accompanying us said he brought his car in recently and it still works well :-). 
In the television workshop they produce 2 hours of tv material per week, for the local television network. They use professional equipment and are paid, as long as they reach a minimum amount of viewers of 15.000 per month. Luckily, they have 30.000 and another 20.000 online per month. 
In the IT workshop, students learn programming, building websites and 3d printing. They create about 10 websites per year for companies or individuals. 
Lastly the kitchen workshop. Here students learn to cook etc. We had cake and coffee that they had prepared. Every day they provide breakfast and lunch for the 100 students in the school. All in all it seems like it is a successful project – students find fun again in learning. They build confidence (many come from broken homes and very negative social and educational experience). Whenever they start, they start by setting personal development goals with a counselor. They might work on building confidence, being less shy, learning to be on time in the morning – even though they have a drug problem, etc. Internal research shows that students are happy in the school and there is NO bullying, which is amazing seeing the selection of students and their backgrounds. I spoke to quite a few students – whose level of English was amazingly high – and they were very friendly, happy to show their work and explain what they were doing. They all said how much they liked the school. On the downside: what happens to these students when the year is over? The school counselor spoke about how hard it is to find a subsequent placement for these children. The requirements for technical educational programs are sometimes linked to high school grades, which these students sometimes don’t have. There is a shortage of work and so they cannot always start to work. However a teacher mentioned that about 75% of the students continue into further education.
28 maart 2016 | By Marieke Hopman | No Comments
Eén van de vele dingen die ik de laatste tijd van kinderen leer (dit keer even in het Engels i.v.m. drukte):
– I have now started to plunge myself into the (academic) literature about social skills and group dynamics in education. If anyone wants to learn about it, I greatly recommend reading “Best Friends, Worst Enemies”, a wonderful and very accessible book by dr. Michael Thompson (a child psychologist working in educational contexts on exactly this subject).
